Proses sistemlerinin temiz ve steril bir şekilde kullanılması için, biokimya/ilaç endüstrindeki proses borulamasının tasarım,imalat ve tesis edilmesinde biokimya/ilaç endüstrisinde kabul görmüş uygulama ve prosedürler geliştirilmiştir.Yapı malzemelerinin, ürünün saflığını etkilenmemesi gerektiği anlaşılmıştır. İdeal bir proses hattı, ürünün akışının mümkün olan en pürüzsüz olacak şekilde tasarlanmalıdır.Bu kriteri sağlamak için kaynaklı birleştirme noktasının iç yapısı (pürüzlülüğü) tüm sistem boyunca aynı devam edecek şekilde olmalıdır."Böcek kapanı" olarak adlandırılan muhtemel kontaminasyon (kirlenme) alanlarını önlemek için sistemdeki oyuklar, pürüzsüz olmalı, üzerinde hiçbir iz ve yarık olmamalıdır.Bu böcek kapanları, malzemenin zamanla içine yapışıp bozulacağı (Şekil 1) küçük boşluklardır. Genel olarak kaynak bağlantılı bir sistemin tasarlanması problemli alanların sayısını minimize edecektir.Mekanik bağlantılar doğaları gereği potansiyel böcek yuvaları oluştururlar ve mümkün olan en az adette kullanılmalıdırlar.
Riskler: Eğer hat belli bir standartta tesis edilmemişse uzun vadeli olmaz ve içinden geçen malzemeyi bozmaya başlar.Paslanmaz çelikten bir proses hattının tesis edilmesinde göz önüne alınması gereken en önemli şey, tesisatın yapılması sırasında özellikle kaynak işlemi neticesinde paslanmaz malzemenin evsafının bozulmamasıdır.
Paslanmaz çelik, malzemenin kendisine paslanmaz özelliğini veren krom ve nikeli içinde bulundurur. Kaynak işlemi sırasında çelik oksijenden uygun şekilde korunamazsa hızlı olarak bozulmaya tabi olur. Ürün için bir diğer ciddi risk, kullanımdan önce tamamen temizlenmemiş boru hatlarından kaynaklanır, sistem içinde kalan herhangi bir kırıntı içinden akan ürünü kirletecektir.
Temiz hatların oluşturulması. Temiz proses hatlarının oluşturulmasında göz önüne alınacak noktalar şunlardır: Bu maddeler aşağıda ele alınmıştır.
-Sülfür kontrolü |
-Sülfür kontrolü. Paslanmaz çelik genelde sorun olarak kabul edilmeyen eser miktarda sülfür içerir.Halbuki pratikte sülfürün varlığı malzemenin kaynak edilebilme özelliklerini ciddi olarak etkileyebilir.Sülfür içeriğindeki yüzde 0.001 farklılık kaynak profilinde belirgin değişimlere sebep olabilir;Maragoni etkisi olarak adlandırılan olayın etkisiyle yüzey gerilim sıcaklığı katsayısı olarak ifade edilen malzeme içindeki ısı hareketi farklı sülfür içeriğine bağlı olarak değişir. |
-İmalatçı özellikleri:Borulamanın imal edilebileceği pek çok şartname vardır fakat en önemlisi ASME-BPE 1997 yönetmeliğidir.Kalite garantili boruların elde edilmesi için istatistiki proses kontrollü üretim hattında boruların üretilmesi önemlidir. |
-İzlenebilirlik.Tüm boru ve fittingler esas menşeine kadar izlenebilir olmalıdır.Bu özellik, imalat, tesis etme veya bakım sırasında görülen herhangi bir problemin hemen tanımlanması ve düzeltilmesi için geriye doğru izlemeye imkan verir. |
-Kaynak işlemi ve teçhizatı.Paslanmaz çelik boruların kaynağı için en uygun yöntem Tungsten-Asal gaz (TIG) kaynağıdır. Bu yöntem genelde Argon olan bir asal gaz ile atmosferden korunmuş tükenmez bir tunsten elektrodun kullanılmasıdır. Bu yöntemde kontrol fonksiyonu geliştirilmiş ark vuruşlu bir ısı kaynağı kullanılrr. |
Şimdilerde ilaç endüstrisinde proses hatlarının tesisinde tamamen kapalı kaynak kafaları ile beraber orbital kaynak teçhizatlarının standart olarak kullanımı gözlemlenmektedir.Tamamen kapalı kaynak kafaları, kaynak işlemi başlamadan önce, genelde argon ve benzeri bir asal gazla çevrelenmiş kaynak alanının tüm dış yüzeyini muhafaza altına almaktadır.Bu, temiz bir dış yüzey sağlar ve kaynak işlemi sırasında birleştirme noktasından içeri hava yerine asal gazın akmasını gerçekleştirir. |
Kaynağın uygulaması ve kontrolü.Tüm kaynaklar yüksek standarlarda yapılmalı ve her kaynak ilgili standarda göre test edilip sertifikalandırılmalıdır.Orbital kaynak teçhizatı kullanılıyorsa teçhizat ve kullanıcılar da sertifikalandırılmalıdır.Onaylanmış bir kaynak prosedürü ilgili sertifikaları eklenerek kullanılmalıdır.Modern kaynak teçhizatları kaynak prosedürlerini saklama yeteneğine sahiptir ve kullanıcısını parametreleri değiştirmekten alıkoymaktadır.Kaynakçı tesiste işe başlamadan önce test koçanları sunulmalı ve onaylatılmalıdır.Diğer test koçanları kalitenin devamlılığını sağlamak amacıyla sunulmalıdır.
|
Not: Makaleyi tamamen ya da kısmen kopyalayan ahlaklı meslektaşlarımızın makaleyi alıntıladıkları yazara ve web sitesine atıfta bulunmalarından dolayı teşekkür ederiz.
Yazan: Steve Purnell
Çeviren: Selçuk SANCAK (2008)